Τετράγραμμο φίδι

Το είδος κατανέμεται στην Ιταλία, ολόκληρη τη δυτική ακτή της Βαλκανικής χερσονήσου, το δυτικό μισό της Ελλάδας και πολλά από τα ελληνικά νησιά, τη Βόρεια Μακεδονία και τη νοτιοδυτική γωνία της Βουλγαρίας. Στη Βουλγαρία, το είδος βρίσκεται μόνο στην κοιλάδα του Πετρίτς – Σαντάνσκι, την κοιλάδα του ποταμού Στρουμέσνιτσα (Στρούμιτσα) και το νότιο μισό του φαραγγιού της Κρέσνας. Στα επίπεδα μέρη της κοιλάδας του Πετρίτς -Σαντάνσκι το είδος είναι σχεδόν ανύπαρκτο λόγω της μεγάλης μερίδας καλλιεργήσιμης γης και έχει παραμείνει κυρίως στους πρόποδες των γύρω βουνών και βραχώδεις λόφους που βρίσκονται σε κάποια νησιά. Έως και 600 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας ανακαλύφτηκε στο φαράγγι της Κρέσνας. Έξω από τη Βουλγαρία βρίσκεται επίσης σε μεγαλύτερα υψόμετρα.

Η ραχιαία πλευρά ενός ενήλικου τετράγραμμου φιδιού είναι κίτρινο-καφέ με τέσσερις σκούρες καφέ (προς το μαύρο) κατά μήκος γραμμές. Το κεφάλι από πάνω είναι προς το καφέ. Υπάρχει μια σκούρη (προς το μαύρη) ρίγα από το μάτι στη πίσω γωνία του στόματος. Στα νέα ζώα, η πλάτη είναι ανοιχτόχρωμη, με μεγάλες εγκάρσιες σκούρες κηλίδες. Υπάρχουν κατά μήκος μια ή δύο σειρές μικρότερων κηλίδων στις πλευρές του σώματος. Το κεφάλι έχει αντίθετες κηλίδες στην ινιακή περιοχή και μια έντονη σκούρη ρίγα από το μάτι στο πίσω μέρος του στόματος. Η κοιλιά είναι ανοιχτόχρωμη με σκούρες κηλίδες (κάποιες φορές ενώνεται με δύο ρίγες κατά μήκος) ή προς το καφέ με ασπριδερές κηλίδες . Σε ένα μήκος μεγαλύτερο των 50-60 εκ. το χρώμα αρχίζει να αλλάζει – οι κηλίδες γίνονται πιο ανοιχτόχρωμες και εμφανίζονται κατά μήκος σκούρες γραμμές, οι οποίες αρχικά είναι σπασμένες. Δείγματα ενός μέτρου συνήθως είναι εξ ολοκλήρου γραμμωτά, αλλά οι κηλίδες είναι ακόμη εμφανείς. Φτάνει τα 180 και σπάνια έως και 200 εκ. σε μήκος. Το ζευγάρωμα γίνεται τον Μάιο. Στο δεύτερο μισό του Ιουνίου – αρχές Ιουλίου γεννά από 5 έως 14 αυγά. Το μικρό εκκολάπτεται μετά από 1,5 – 2 μήνες. Γίνονται σεξουαλικά ώριμα στον τρίτο ή τέταρτο χρόνο. Το τετράγραμμο φίδι είναι ένα καθημερινά ενεργό και μη δηλητηριώδες είδος. Τρέφεται κυρίως με πουλιά και τα αυγά τους, λιγότερο συχνά με τρωκτικά και κάποιες φορές με νεογέννητα κουνέλια, σκαντζόχοιρους και νέο-εκκολαπτόμενες χελώνες εδάφους. Κυνηγά στην επιφάνεια, σε κενά ή σε λακκούβες τρωκτικών. Το είδος σκαρφαλώνει σε δέντρα πολύ καλά. Πνίγει το θύμα του τυλίγοντας τον εαυτό του γύρω απ’ αυτό. Το είδος κατοικεί κυρίως σε δάση με άμισχα δέντρα και θάμνους σε βραχώδη και άλλα μέρη με καλά ανεπτυγμένο μικροανάγλυφο, σε ηλιοφώτιστες πλαγιές. Αγαπά τα ξηρά και βραχώδη εδάφη, με καλά αναπτυγμένο μικροανάγλυφο

‘Άγνωστη.

Το τετράγραμμο φίδι είναι ένα προστατευμένο είδος που περιλαμβάνεται στα Παραρτήματα 2 και 3 του Νόμου περί Βιοποικιλότητας (BDA) και στο Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης. Το είδος περιλαμβάνεται επίσης στο Παράρτημα ΙΙ και Παράρτημα IV της Οδηγίας του Συμβουλίου 92/43/EEC της 21^ης Μαΐου 1992 σχετικά με τη διατήρηση φυσικών βιότοπων και άγριας πανίδας και χλωρίδας (Οδηγία περί Βιότοπων). Το τετράγραμμο φίδι είναι μέρος του Κόκκινου Βιβλίου Δεδομένων της Βουλγαρίας (2015) με κατηγορία ‘Είδη υπό εξαφάνιση’ και περιλαμβάνεται επίσης στη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών με κατηγορία Είδος Σχεδόν Απειλούμενο.

*Σημείωση: Για την περιγραφή των αμφίβιων και ερπετών χρησιμοποιούνται πληροφορίες από: Golemanski, V. & al. (eds). 2015. Red Data Book of the Republic of Bulgaria(Κόκκινο Βιβλίο Δεδομένων της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας), Τόμος 2. Ζώα. BAS & MoEW, Sofia(Σόφια) [English ed.(Αγγλική έκδοση):ISBN 978-954-9746-22-8 (IBER – BAS), 978-954-8497-18-3 (MoEW), Biserkov, V. (Εκδότης), 2007. Ένας Οδηγός Πεδίου για Αμφίβια και Ερπετά της Βουλγαρίας. Σόφια, Πράσινα Βαλκάνια, 196 pp.,  η ιστοσελίδα της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης.