Crocus pulchellus

Είδος της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Ανατολίας, που απαντά στη Βόρεια Ελλάδα, τη Θεσσαλία, τη Θάσο, τη Σαμοθράκη και την Χίο. Στο Παγγαίο απαντά κυρίως σε υψόμετρα από 500 έως 1.650 (-1.700) μ., σε ξέφωτα, σε αραιούς θαμνώνες, σε φωτεινές άκρες δρόμων, σε αραιά δάση δρυός και πεύκης.

Απαντά με μεγάλο αριθμό φυτών στο Παγγαίο. Μικρό φθινοπωρινό γεώφυτο, δηλαδή φυτό που το υπέργειο τμήμα του νεκρώνεται κατά τη δυσμενή περίοδο του χρόνου και τα όργανα επιβίωσής του βρίσκονται με τη μορφή μικρού βλαστού και βολβού μέσα στο έδαφος προστατευμένα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ο βολβός του είναι σχισμένος στη βάση σε οριζόντιους δακτυλίους. Τα φύλλα του, 3-4, εκπτύσσονται μετά την άνθηση. Άνθη κυανά έως κυανοϊώδη, με ελαφρώς εμφανή νεύρα, λαιμό περιανθίου με έντονο κίτρινο χρώμα, νήματα στημόνων κίτρινα, πυκνά τριχωτά. Ανθήρες λευκοί. Στίγμα κίτρινο έως βαθιά πορτοκαλί, εξέχει αρκετά από τους στήμονες και διαιρείται σε αρκετά μέρη (πολυσχιδής). Ανθίζει το φθινόπωρο (Σεπτέμβριο-Νοέμβριο). Αξιομνημόνευτη είναι η επιλογή του ονόματος του είδους. Pulchellus στα λατινικά σημαίνει όμορφος, καλοσχηματισμένος, αυτός που έχει ωραία μορφή, δηλαδή ο ευειδής. Πράγματι το επίθετο είναι ακριβές. Οι ιδιότητές του είναι ίδιες με του γνωστού καλλιεργούμενου σαφράν (C. sativus). Από την αρχαιότητα χρησιμοποιείται ως καρύκευμα, ως βαφική ύλη και ως συστατικό αρωμάτων. Η σπουδαιότερη και πιο δημοφιλής του χρήση είναι ως θεραπευτικό βότανο για την ενίσχυση της αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού. Σε εκχυλίσματα ή βάμματα του ξηρού φυτικού υλικού για θεραπευτική χρήση αποδίδονται αντισπασμωδικές, διεγερτικές, ηρεμιστικές (ιδιαίτερα των ούλων), χωνευτικές, αποχρεμπτικές και εμμηναγωγές ιδιότητες. Στους αρχαίους Έλληνες γνωστή ήταν η χρήση του ως άρωμα στα λουτρά αλλά και ως αφροδισιακό. Το πολύ μικρό μέγεθος των στιγμάτων του άνθους του, συγκρινόμενο με του καλλιεργούμενου κρόκου, όπως άλλωστε και των υπολοίπων αυτοφυών (άγριων) κρόκων, καθιστά τη συλλογή του αντιπαραγωγική.

Λόγω της σχετικά ευρείας του εξάπλωσης στο όρος Παγγαίο, δεν παρατηρήθηκαν ιδιαίτερες απειλές και πιέσεις οι οποίες θα οδηγούσαν στη σημαντική μείωση του πληθυσμού του.

–

Δεν υπόκειται σε κάποιο εθνικό ή διεθνές καθεστώς προστασίας.