Castanea sativa

Στο Παγγαίο αυτοφύεται αλλά και καλλιεργείται από τον άνθρωπο. Εμφανίζεται στον αυξητικό χώρο των φυλλοβόλων δρυοδασών σε μίξη κυρίως με πλατύφυλλες και χνοώδεις δρύες, σε υψόμετρα από τα 300 έως τα 800 μ.

Φυλλοβόλο δέντρο ύψους μέχρι 30 μ. με πλατιά κόμη. Τα φύλλα του είναι τοποθετημένα σε δύο σειρές εκατέρωθεν του κλαδίσκου, είναι μεγάλα, επιμήκως ωοειδή έως λογχοειδή, με πριονωτές παρυφές. Χαρακτηριστικά είναι τα εντομογαμή άνθη του. Από απόσταση, γίνονται αντιληπτές ως μακριές, όρθιες, στενόμακρες κατασκευές που βρίσκονται στις άκρες των κλαδίσκων. Αυτά δεν είναι τα άνθη αλλά ένας άξονας πάνω στον οποίο είναι τοποθετημένα πολυάριθμα αρσενικά κυρίως άνθη και εάν υπάρχουν θηλυκά τότε είναι τοποθετημένα στη βάση του άξονα. Από τον Μάιο έως τα τέλη Ιουνίου η ανθισμένη καστανιά εντυπωσιάζει. Πρόκειται για ένα από τα πιο αγαπημένα δέντρα των μελισσοκόμων. Ο καρπός της σίγουρα δεν χρειάζεται συστάσεις. Αλλά μη φανταστείτε ότι τα γνωστά κάστανα κρέμονται αυτόνομα από τα κλαδιά. Βρίσκονται, ανά τρία, καλυμμένα μέχρι την ωρίμανση τους, που γίνεται τον Οκτώβριο, μέσα σε ένα αγκαθωτό περίβλημα που θυμίζει περισσότερο αχινό. Είναι είδος ημισκιόφυτο, ευαίσθητο σε παγετούς. Αναπτύσσεται καλά σε βαθιά, γόνιμα και χουμώδη εδάφη όπως και σε εδάφη που είναι όξινα και προέρχονται από πυριτικά πετρώματα (γνεύσιο και σχιστόλιθο), ενώ αποφεύγει τους ασβεστόλιθους. Τα κάστανα είναι πλούσια σε υδατάνθρακες. Τα φύλλα και ο φλοιός του αποτελούν πηγή τανινών. Οι καρποί, ο φλοιός και τα φύλλα λόγω της στυπτικής δράσης τους χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της αιμορραγίας και της διάρροιας, αλλά αναφέρονται και για τις αντιφλεγμονώδεις, αποχρεμπτικές και τονωτικές τους ιδιότητες. Τα φύλλα χρησιμοποιήθηκαν επίσης για τη θεραπεία των ρευματισμών, για την ανακούφιση των πόνων στην πλάτη και για την ανακούφιση των δύσκαμπτων μυών και αρθρώσεων. Το ξύλο παρουσιάζει ιδιαίτερη ανθεκτικότητα στη σήψη και χρησιμοποιείται ευρύτατα στην οικοδομική και σε υπαίθριες κατασκευές. Θεωρείται αυτοφυές είδος της ανατολικής Μεσογείου. Η σημερινή ευρεία κατανομή της στην κεντρική, δυτική και βόρεια Ευρώπη είναι ανθρωπογενής και συνέβη, κατά το πλείστο, στους ιστορικούς χρόνους.

Έντονη είναι η παρουσία προσεβεβλημένων, μεγάλης συνήθως ηλικίας, ατόμων καστανιάς. από το έλκος και μελάνωση. Οι ασθένειες αυτές θεωρούνται ιδιαίτερα καταστρεπτικές και έχουν νεκρώσει σημαντικό αριθμό υπερήλικων ατόμων, στο βόρειο κυρίως τμήμα του όρους, αλλά και μεγάλο μέρος των παλιών κλαδιών πολλών ατόμων σε όλη την περιοχή εμφάνισης του είδους. Εκτός από τα παραπάνω, το είδος σχηματίζει εκτεταμένες συστάδες, στις οποίες δεν παρατηρήθηκε κάποια άλλη μεγάλη απειλή.

Μειωμένης Ανησυχίας.

Η καστανιά σύμφωνα με την IUCN εντάσσεται στην κατηγορία φυτών «Μειωμένης Ανησυχίας» (LC-Least Concern), γεγονός το οποίο δεν συνεπάγεται ότι το είδος είναι ασφαλές ούτε ότι δεν πρέπει να προστατεύεται αλλά ότι «δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης εφόσον διατηρούνται οι παρούσες συνθήκες». Η σημαντικότητα των δασών της καστανιάς αναγνωρίστηκε από την Ε.Ε. η οποία τα ενέταξε ως οικότοπο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και τα προστατεύει σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43 (Natura 2000).